Kościółek na Juście

Według tradycji, kościół został wybudowany na terenie, gdzie swoją pustelnię ulokował św. Just – kameduła, pochodzący prawdopodobnie z klasztoru w Nitrze (dzisiejsza Słowacja). Przybył on do Tęgoborzy w czasach ekspansji chrześcijańskiej, tj. na przełomie X i XI wieku. Źródła podają, że pierwszy kościół na wzgórzu św. Justa został zniszczony podczas najazdów tatarskich w XIII wieku. Na jego zgliszczach powstał kolejny – ufundowany przez szlachcica Chebdę z Rożnowa. Posługę sprawowali wówczas kanonicy od Pokuty św. Męczenników, zwani Markami. Historia nie obeszła się jednak z kościołem łaskawie. Budynek został ograbiony i zniszczony podczas najazdu arian w 1611 roku, kierowanym przez Cyryla Chrząstkowskiego, dziedzica tęgoborskiego. W tamtym czasach ośrodki kultu maryjnego były szczególnie narażone na ataki protestantów, dzieła zniszczenia dokończył potop szwedzki. W późniejszym czasie kościół na górze św. Justa był pod opieką proboszcza z Tęgoborzy. Budynek obecnego kościoła datowany jest na II połowę XVII wieku, niektóre z obiektów znajdujących się w środku świątyni to pozostałości z poprzednich świątyń. Stojący na podmurówce kościółek jest niewielką budowlą o konstrukcji zrębowej, oszalowaną, jednonawową, pokrytą jednokalenicowym dachem. W podcieniach dachu widoczne są ozdobne falbany. W barokowym ołtarzu znajduje się obraz Matki Bożej Juścieńskiej z XVII wieku, wzorowany na obrazie Matki Boskiej Częstochowskiej. Sama twarz Maryi wzorowana jest jednak na obrazie Matki Boskiej Bocheńskiej, który rozsławił cud „krwawych łez” z 1637 roku. Niewykluczone więc, że obraz powstał na skutek owego cudu z Bochni. Pierwsza wzmianka o obrazie pochodzi dopiero z 1841 roku. W górze ołtarza znajduje się obraz św. Justa, odnowiony w 1677 roku. 10 czerwca 1939 roku w kościółku na Juście odbył się ślub instruktora szybowcowego Mieczysława Lewandowskiego z Janiną Dowbor-Muśnicką – polską pilotką, oficerem Wojska Polskiego. Była ona pierwszą kobietą w Europie, która oddała skok spadochronowy z wysokości 5 tysięcy metrów oraz jedyną kobietą, która została zamordowana w Katyniu.

Ciekawe linki:
Wszystko o św. Juście i kościółku na stronie parafii w Tęgoborzy
Panorama na stronie Szlaku Architektury Drewnianej.